Geachte Mevrouw,

Bij u werd recent vastgesteld dat u in de menopauze bent. Menopauze betekent dat de eierstokken geen vrouwelijk hormoon (oestradiol) meer aanmaakt. Dit is een definitieve toestand. De wil zeggen dat eenmaal je in de menopauze bent, dit zo is voor de rest van uw leven. Drie vierden van de vrouwen ervaren dat het wegvallen van het oestradiol klachten met zich meebrengt. Typische klachten zijn: warmte opwellingen, slecht slapen, hartkloppingen, vermoeidheid, stijfheid ter hoogte van de gewrichten, prikkelbaarheid, droogheid van de vagina, pijn tijdens betrekkingen, verminderd libido, lusteloosheid. Hormonen kunnen deze klachten volledig wegnemen.

Naast de klachten zijn er ook gevolgen op lange termijn, of je nu klachten hebt of niet. Menopauze gaat inderdaad vaak gepaard met een toename aan hart –en vaatziekten, een verhoogde kans op osteoporose. Tevens gaan veel vrouwen meer vet gaan opstapelen ter hoogte van de buikgordel. Dit laatste verhoogt de kans op borstkanker en op suikerziekte. Recent hebben wij aangetoond dat hormonen ook sterk beschermen tegen dementie. Vrouwen hebben 60 % meer kans op mannen, zelfs na correctie voor de leeftijd.

In een publicatie (Depypere et al., 2022, Alzheimers and dementia) in een zeer gerenomeerd tijdschrift hebben we het verband kunnen leggen tussen menopauze, dementie en APO E4 dragerschap. Dit APO E eiwit regelt het transport van vetten in de hersenen. We hebben aangetoond dat 20 procent van de vrouwen drager zijn van genetische informatie om de E4 variant van het APO E eiwit aan te maken. Dragerschap van informatie om het E4 variant van het APO eiwit te maken, heeft aanleiding tot 6 maal hogere kans op dementie. In onze studie werd aangetoond dat vrouwen met deze E4 variant veel baat hebben bij het nemen van hormonen tijdens de menopauze. Het verhoogde risico kan worden gecorrigeerd tot het normale risico zoals bij de APO E2, APO E3 varianten.

Deze APO E 4 werd vroeger bepaald in gespecialiseerde laboratoria via een genetisch onderzoek. Tegenwoordig kan dit veel eenvoudiger en betrouwbaar worden bepaald.
Wij kunnen deze test nu aanbieden en meteen advies toevoegen welke de beste opties voor U zijn. Dit alles kadert in een efficiënter vrouwen in de menopauze te begeleiden. Zo pogen wij de kans op dementie sterk te verminderen. Voor het afnemen van de test kan via een wisser die je tegen de binnenkant van je wang moet wrijven gedurende enkele seconden. Je kan via de website professor depypere een aanvraag doen. Ga naar de website professor depypere en klik op aanvraag dementie preventie. Alle informatie zal je worden opgestuurd.
Professor Depypere

Klik hier voor de betaallink.

Hormoontherapie verkleint kans op ziekte van Alzheimer bij vrouwen in menopauze met verhoogd risico

Onderzoek van Professor Depypere (UZ Gent en de Coupure Menopause Center) en de Universiteit van Sorbonne legt bloot hoe hormoontherapie de kans op de ziekte van Alzheimer bij bepaalde vrouwen verlaagt. De ziekte van Alzheimer is de belangrijkste oorzaak van dementie bij de vrouw. Een vrouw heeft 1,6 meer kans op dementie dan de man, zelfs na correctie voor de leeftijd. APO E is een eiwit dat een belangrijke rol vervult in transport van vetten tussen de cellen. Er zijn verschillende varianten van dit eiwit. Vrouwen met de APO E4 variant hebben zes tot twaalf keer meer kans op de ziekte van Alzheimer. Bij onze bevolking zijn tussen de 15 tot 20 procent drager van deze APO E4 variant. Dit is dus best veel. Nu wijst een nieuwe studie uit dat er al na zes maanden een positief effect van hormoontherapie af te leiden is uit het bloed bij APO E4 draagster. Een belangrijke stap vooruit in het onderzoek naar dementie en vroege screening.

De menopauze zorgt, naast de typische klachten van warmteopwellingen, stijfheid, vermoeidheid, slecht slapen, libidoverlies, opstapeling van vet ter hoogte van de buikgordel, soms ook voor vervelende gevolgen op lange termijn, zoals osteoporose, hart- en vaataandoeningen. Menopauze kan ook dementie versnellen. Het zijn problemen die we proberen te voorkomen of verzachten. In een nieuwe internationale studie ontrafelden wij een effect dat men al kende, maar nog niet goed kon verklaren: hormoontherapie lijkt te beschermen tegen Alzheimer. Maar waarom en bij wie die hormonen beschermend werken, bleef onduidelijk.

Geen twintig jaar wachten
De lange termijn opvolging van de bekende grote Amerikaanse WHI studie (women’s health initiative) had eerder al aangetoond dat hormoontherapie het risico op de ziekte van Alzheimer verkleint. Maar het mechanisme erachter was nog onduidelijk en die studie had twintig jaar geduurd: de evolutie van de patiënten werd opgevolgd aan de hand van symptomen van dementie. Bovendien was het niet mooi uitgewerkt of het uiteindelijk om Alzheimer’s of andere vormen van dementie, zoals vasculaire dementie, ging.

Dat probleem hebben wij nu succesvol omzeild. Door hun technieken te gebruiken, konden we op veel kortere termijn het effect bestuderen. We hebben niet gewacht op tekenen van de ziekte, maar ’typische afvalstoffen’ in het bloed opgevolgd die wijzen op versnelde beschadiging van de hersenen, die leiden tot Alzheimer dementie.

Dementie is namelijk het gevolg van afbraak van onze hersenen. Onze hersenen worden elke dag een stukje “afgebroken” en weer aangemaakt, en afvalstoffen daarvan komen in ons bloed terecht. Het is wanneer die afbraak veel sterker is, dat er meer van zulke stoffen in ons bloed te vinden zijn, en op termijn dementie optreedt.

Beschermend effect van hormonen
Het risico op dementie bij vrouwen stijgt in de menopauze, maar vooral bij één specifieke groep: dragers van het eiwit APO E4. Dat ontdekte professor Harald Hampel van de universiteit van Sorbonne eerder al. Het gaat over apolipoproteïne. Iedereen heeft APO, maar er zijn verschillende varianten en dit ligt genetisch vast het welke je hebt. Vrouwen met APO E4 hebben zes tot twaalf keer méér kans op de ziekte van Alzheimer.

Hormonen hebben dus een beschermend effect, wat ook verklaart waarom hormoontherapie nuttig blijkt, maar het waarom en bij wie was nog niet zo duidelijk.

Samen met professor Hampel hebben wij het fenomeen kunnen uit te pluizen. Wij gaven een groep vrouwen die het gen dragen dat verantwoordelijk is voor APO E4 zes maanden lang hormoontherapie, en dit vroeg in de menopauze. Vergeleken bij een groep vrouwen die géén therapie kreeg, werd via de afvalstoffen in het bloed al na dat half jaar duidelijk dat het een positief effect had voor die vrouwen met APO E4.

“Je kan het enigszins vergelijken met cholesterol”, zegt Depypere. “Als je te hoge cholesterol hebt, heb je meer kans op een hartinfarct, en dan hebben cholesterolverlagende middelen een beschermend effect. Dat wil niet zeggen dat iedereen baat heeft bij cholesterolverlagers. Dat zien we nu ook in dit onderzoek rond dementie: voor de menopauze beschermen de geslachtshormonen tegen dementie bij APO E4 draagsters. Na de menopauze maakt de eierstok geen vrouwelijk hormoon meer aan en valt die bescherming weg. In onze studie werd duidelijk dat het terug toedienen van bio identieke hormonen bij APO E4 draagsters beschermend werkt tegen de typische versnelde afbraak van de hersenen.

Vroege screening en behandeling

Het is mijn hoop vrouwen op deze manier in de vroege menopauze kunnen screenen op APO E4. “Het is ook belangrijk dat we nu vroeger kunnen starten met die hormoontherapie, in plaats van op een later moment een hoge dosis te geven, want dat zou minder goed zijn voor het risico op cardiovasculaire aandoeningen”

“We zullen samen met de neurologen moeten kijken welke gevolgen deze ontdekking kan hebben en waarover we nog meer informatie nodig hebben. Deze publicatie in een toonaangevend tijdschrift is in ieder geval een belangrijke stap vooruit in de strijd tegen dementie”.